สมูฎฐานทั้ง 4 เป็นที่ตั้งที่เกิดของโรคแล้วนั้น ในหัวข้อต่อไปจะกล่าวถึงกิริยาอาการ ความประพฤติของมนุษย์ที่จะทำให้เกิดโรคขึ้นคือ มนุษย์เราจะต้องประพฤติในธาตุซึ่งมีอยู่ในร่างกายของตนให้สม่ำเสมอ ไม่ควรจะฝ่าฝืนร่างกายให้มากกว่าปกติไป ความที่ฝ่า ฝืนร่างกายนั้นคือ

1. อาหาร ไม่ระวังในการบริโภค ในการบริโภคมากเกินกว่าปกติ โดยไม่รู้ประมาณในอาหาร หรือ ตนเคยบริโภคเพียงไร แต่บริโภคน้อยกว่าที่เคย หรืออาหารนั้นเป็นของบูดของเสีย และที่ควรจะทำให้สุกเสียก่อน แต่ไม่ทำให้สุก หรือของที่มีรสแปลกกว่าที่ตนเคยบริโภค ก็บริโภค จนเหลือเกินไม่ใช่ชิมดู แต่พอรู้รสและบริโภคอาหารไม่ตรงกับเวลาที่เคย เช่นตอนเช้าเคยบริโภคอาหาร ไม่ได้บริโภค ปล่อยให้ล่วงเลยไปจนเวลา บ่าย การที่บริโภคอาหารโดยอาการต่างๆ นี้ ย่อมทำให้ปกติธาตุในกายแปรได้ โรคที่มีขึ้นในกายจัดได้ชื่อว่า โรคเกิดเพราะอาหาร

2. อิริยาบถ มนุษย์ทั้งหลายควรใช้อิริยาบถ ให้ผลัดเปลี่ยนกันตามปกติ 4 อย่างคือ นั่ง นอน ยืน เดิน ถ้างอย่างใดอย่างหนึ่งมากไป ไม่ใช่ร่างกายเส้นเอ็นให้ผลัดเปลี่ยนไปบ้าง เส้นเอ็นก็จะแปรไปจากปกติ ทำให้เกิดโรคได้ นี่จัดได้ชื่อว่า โรคเกิดเพราะอิริยาบถ

3. ความร้อนและเย็น บุคคลที่เคยอยู่ในที่ร้อน ไปถูกความเย็นมากไปก็ดี หรือเคยอยู่ในที่เย็น ไปถูกความร้อนมากไปก็ดี เช่น เคยอยู่ในร่ม ต้องออกไปกลางแจ้ง เวลาแดดร้อนจัด ไม่มีอะไรกำบัง หรือไม่มี พอที่จะกำบังได้ก็ดี เคยอยู่ในที่เปิดเผย ต้องไปอยู่ในที่ อับอบอ้าวร้อน มาก ไปก็ดี หรือ ผู้ที่ต้องไปถูกฝน ถูกน้ำค้าง และลงไปแช่อยู่ในน้ำนานๆ ก็ดี เหตุเหล่านี้ ย่อมทำให้เกิดโรคได้ นี่จัดได้ชื่อว่า โรคเกิดเพราะความร้อนและเย็น

4. อดนอน อดข้าว อดน้ำ เมื่อถึงเวลาไม่นอน ต้องทรมานอยู่จนเกินกว่าเวลาอันสมควร หรือ ถึงเวลากินข้าวแต่ไม่ได้กิน โดยที่มี เหตุจำเป็นต้อง อด อยากกินน้ำไม่ได้กินต้องอด ต้องทนไปย่อมเป็นเหตุ ทำให้เกิดโรคได้ นี่จัดได้ชื่อว่า โรคเกิดเพราะอดนอน อดข้าว อดน้ำ

5. กลั้นอุจจาระ ปัสสาวะ ตามธรรมดาอุจจาระ ปัสสาวะ เมื่อถึงคราวจะตก แต่กลั้นไว้ไม่ให้ตก ปล่อยให้ล่วงเลยเวลาไปมากกว่าสมควร ก็แปรปรวนไปจากความเป็นปกติ ย่อมทำให้ธาตุในกายแปรปรวน ไปด้วย เป็นหนทางทำให้เกิดโรคได้ นี่จัดได้ชื่อว่าโรคเกิดเพราะกลั้น อุจจาระ ปัสสาวะ

6. ทำการเกินกำลังกาย คือ ทำการยกแบกหามหิ้วฉุดลากของที่หนักเกินกว่ากำลังของตน จะทำก็ดี หรือวิ่งกระโดดตัวออกกำลังแรง มากเกินไปก็ดี ย่อมทำให้อวัยวะ น้อยใหญ่ไหวเคลื่อนผิดปกติ หรือต้องคิดต้องทำงานต่างๆ โดยที่ต้องเหน็ดเหนื่อยเพราะต้องใช้ความคิด และกำลังกายมากเกินกว่าปกติ ก็ดี เหล่านี้ชื่อว่าทำการเกินกำลังกาย ย่อมทำให้เกิดโรคได้นี่ จัดได้ชื่อว่า โรคเกิดเพราะทำการเกินกำลัง

7. ความเศร้าโศกเสียใจ บุคคลที่มีความทุกข์ร้อนมาถึงตัวก็เศร้าโศกเสียใจ จนถึงแก่ลืมความสุข สำราญที่เคยมี เคยเป็น มา แต่ก่อนเสีย ที่สุดอาหารที่บริโภคเคยมีรสก็เสื่อมถอยหรือละเลยเสียก็มี เมือเป็นเช่นนี้ น้ำเลี้ยงหัวใจที่ผ่องใสก็ขุ่นมัวเหือดแห้งไป ก็ย่อมจะให้เกิด มีโรค ขึ้นในกายได้ นี่ชื่อว่า โรคเกิดเพราะความเศร้าโศกเสียใจ

8. โทสะ บุคคลที่มีโทสะอยู่เสมอ ไม่มีสติที่จะยึดหน่วงไว้ได้ย่อมทำกิริยาฝ่าฝืนร่างกาย ละทิ้งความบริหารร่างกายของตนเสีย จนถึงทอดทิ้งร่างกาย หรือทุบตีตัวเอง เช่นนี้ก็ทำให้เกิดโรคได้ นี่ชื่อว่าโรคเกิดเพราะโทสะ