ยาบรรเทาอาการไอ

1. ยาแก้ไอผสมกานพลู
ยาลูกกลอน (รพ.)
สูตรตำรับ:
ในผงยา 100 กรัม ประกอบด้วย
รากชะเอมเทศ หนัก 48 กรัม บ๊วย หนัก16 กรัม มะนาวดองแห้ง หนัก 10 กรัม น้ำตาลกรวด หนัก 4 กรัม พิมเสน เกล็ดสะระแหน่ หนักสิ่งละ 3 กรัม เหง้าว่านน้ำ ผลมะแว้งเครือ ดอกกานพลู เนื้อลูกสมอพิเภก เปลือกอบเชย เนื้อลูกมะขามป้อม ดอกเก็กฮวย หล่อฮั่งก๊วย ผิวส้มจีน หนักสิ่งละ 2 กรัม
ข้อบ่งใช้: บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ
ขนาดและวิธีใช้: อมครั้งละ 200 - 300 มิลลิกรัม เมื่อมีอาการไอ ทุก 4 ชั่วโมง
ข้อควรระวัง: - ควรระวังการใช้ในผู้ป่วยที่ท้องเสียง่าย เนื่องจากมะขามป้อมมีฤทธิ์เป็นยาระบาย
อาการไม่พึงประสงค์: ท้องเสีย

2. ยาแก้ไอผสมมะขามป้อม
ยาน้ำ (รพ.)

สูตรตำรับที่ 1
ในยา 100 มิลลิลิตร ประกอบด้วย
สารสกัดน้ำมะขามป้อมเข้มข้น ร้อยละ 40 60 มิลลิลิตร สารสกัดใบเสนียด 10 มิลลิลิตร กลีเซอรีน 5 มิลลิลิตร เกลือแกง 0.5 มิลลิลิตร สารสกัดรากชะเอมเทศ 0.45 มิลลิลิตร แอลกอฮอล์ ร้อยละ 95 0.05 มิลลิลิตร เกล็ดสะระแหน่ 0.01 มิลลิกรัม
สูตรตำรับที่ 2
ในยา 100 มิลลิลิตร ประกอบด้วย
สารสกัดน้ำมะขามป้อมเข้มข้น ร้อยละ 25 30 มิลลิลิตร มะนาวดองแห้ง 8 มิลลิกรัม สารสกัดรากชะเอมเทศ 5 มิลลิลิตร ผิวส้มจีน 3.3 มิลลิกรัม บ๊วย 3 มิลลิกรัม เนื้อลูกสมอพิเภก 3 มิลลิกรัม เนื้อลูกสมอไทย 1 มิลลิกรัม หล่อฮังก๊วย 2 มิลลิกรัม เกล็ดสะระแหน่ 0.08 มิลลิกรัม น้ำตาลทรายแดง 40 มิลลิกรัม
ข้อบ่งใช้: บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ
ขนาดและวิธีใช้: จิบเมื่อมีอาการไอ ทุก 4 ชั่วโมง
ข้อห้ามใช้: ผู้ป่วยเบาหวานที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้
ข้อควรระวัง: - ควรระวังการใช้ในผู้ป่วยที่ท้องเสียง่าย เนื่องจากมะขามป้อมมีฤทธิ์เป็นยาระบาย

3. ยาแก้ไอผสมมะนาวดอง
ยาลูกกลอน (รพ.)
สูตรตำรับ:
ในผงยา 99 กรัม ประกอบด้วย
1. มะนาวดองแห้ง บ๊วย หนักสิ่งละ 35 กรัม รากชะเอมเทศ หนัก 17 กรัม รากชะเอมไทย หนักสิ่งละ 3 กรัม ผลมะแว้งเครือ หนักสิ่งละ 2 กรัม เนื้อลูกมะขามป้อม หนัก 1 กรัม
2. เปลือกอบเชยญวณ หนัก 3 กรัม ดอกกานพลู หนัก 1 กรัม
3. เกล็ดสะระแหน่ หนัก 2 กรัม
ข้อบ่งใช้: บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ
ขนาดและวิธีใช้: รับประทานครั้งละ 200 - 300 มิลลิกรัม เมื่อมีอาการไอ ทุก 4 ชั่วโมง

4. ยาแก้ไอพื้นบ้านอีสาน
ยาน้ำ (รพ.)
สูตรตำรับ:
ในยาน้ำ 100 มิลลิลิตร ประกอบด้วย
1. เนื้อลูกมะขามป้อมแห้ง 2 กรัม รากชะเอมไทย 1.8 กรัม เนื้อลูกสมอไทย 1.6 กรัม รากชะเอมเทศ หนัก 600 มิลลิกรัม
2. เหง้าขมิ้นอ้อย กะเพราแดง (ทั้งต้น) หนักสิ่งละ 600 มิลลิกรัม ดอกดีปลี เหง้าขิง 200 มิลลิกรัม พริกไทยล่อน ช้าพลู (ทั้งต้น) หนักสิ่งละ 100 มิลลิกรัม ดอกกานพลู 60 มิลลิกรัม
3. เกลือสินเธาว์สะตุ 400 มิลลิกรัม สารส้มสะตุ 140 มิลลิกรัม
4. โกฐจุฬาลัมพา หนัก 100 มิลลิกรัม
5. น้ำตาลทรายแดง 5 กรัม เกล็ดสะระแหน่ 30 มิลลิกรัม น้ำผึ้ง 5 มิลลิกรัม
ข้อบ่งใช้:
บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ
ขนาดและวิธีใช้:
จิบเมื่อมีอาการไอ ทุก 4 ชั่วโมง

5. ยาตรีผลา
ยาลูกกลอน ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.)
สูตรตำรับ:
ในผงยา 90 กรัม ประกอบด้วย
เนื้อลูกสมอไทย เนื้อลูกสมอพิเภก เนื้อลูกมะขามป้อม หนักสิ่งละ 30 กรัม
ข้อบ่งใช้: บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ
ขนาดและวิธีใช้:
ชนิดชง
รับประทานครั้งละ 1 - 2 กรัม ชงน้ำร้อนประมาณ 120 – 200 มิลลิลิตร ทิ้งไว้ 3 - 5 นาที ดื่มในขณะยังอุ่น เมื่อมีอาการไอ ทุก 4 ชั่วโมง
ชนิดเม็ด ชนิดลูกกลอน และชนิดแคปซูล
รับประทานครั้งละ 300 - 600 มิลลิกรัม เมื่อมีอาการไอ วันละ 3 - 4 ครั้ง
ข้อควรระวัง: - ควรระวังการใช้ในผู้ป่วยที่ท้องเสียง่าย
อาการไม่พึงประสงค์: ท้องเสีย

6. ยาประสะมะแว้ง
ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.)
สูตรตำรับ:
ในผงยา 96 กรัม ประกอบด้วย
1. ผลมะแว้งต้น ผลมะแว้งเครือ หนักสิ่งละ 24 กรัม
2. ใบสวาด ใบตานหม่อน ใบกะเพรา หนักสิ่งละ 12 กรัม
3. เหง้าขมิ้นอ้อย หนัก 9 กรัม สารส้มสะตุ หนัก 3 กรัม
ข้อบ่งใช้: บรรเทาอาการไอ มีเสมหะ ทำให้ชุ่มคอ ช่วยขับเสมหะ
ขนาดและวิธีใช้:
ชนิดผง
ผู้ใหญ่
รับประทานครั้งละ 1 – 1.4 กรัม เมื่อมีอาการ ละลายน้ำมะนาวแทรกเกลือรับประทาน
เด็ก อายุ 6 - 12 ปี
รับประทานครั้งละ 200 - 400 มิลลิกรัม เมื่อมีอาการ ละลายน้ำมะนาวแทรกเกลือรับประทาน
ชนิดเม็ด และชนิดลูกกลอน
ผู้ใหญ่
รับประทานครั้งละ 1 – 1.4 กรัม เมื่อมีอาการ ละลายน้ำมะนาวแทรกเกลือรับประทาน หรือใช้อม
เด็ก อายุ 6 - 12 ปี
รับประทานครั้งละ 200 - 400 มิลลิกรัม เมื่อมีอาการ ละลายน้ำมะนาวแทรกเกลือรับประทาน หรือใช้อม
ข้อควรระวัง:
- ไม่ควรใช้ติดต่อกันนานเกิน 15 วัน หากอาการไม่ดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย์
- ในผู้ป่วยที่ต้องจำกัดการใช้เกลือ ไม่ควรใช้น้ำมะนาวแทรกเกลือ

7. ยาอำมฤควาที
ยาผง ยาลูกกลอน ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.)
สูตรตำรับ:
ในผงยา 70 กรัม ประกอบด้วย
1. รากชะเอมเทศ หนัก 35 กรัม
2. โกฐพุงปลา เทียนขาว ลูกผักชีลา เนื้อลูกมะขามป้อม เนื้อลูกสมอพิเภก หนักสิ่งละ 7 กรัม
ข้อบ่งใช้:
บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ
ขนาดและวิธีใช้:
ชนิดผง
ผู้ใหญ่
รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ำกระสายยา เมื่อมีอาการ
เด็ก อายุ 6 - 12 ปี
รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ำกระสายยา เมื่อมีอาการ
น้ำกระสายยาที่ใช้ ละลายน้ำมะนาวแทรกเกลือ ใช้จิบหรือกวาดคอ
ชนิดลูกกลอน
ผู้ใหญ่
รับประทานครั้งละ 1 กรัม เมื่อมีอาการ
เด็ก อายุ 6 - 12 ปี
รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม เมื่อมีอาการ
ข้อควรระวัง:
- ในผู้ป่วยที่ต้องจำกัดการใช้เกลือ ไม่ควรใช้น้ำมะนาวแทรกเกลือ

ข้อมูลเพิ่มเติมอื่นๆ:
ในสูตรตำรับได้ตัดไคร้เครือออก เนื่องจากมีข้อมูลงานวิจัยบ่งชี้ว่าไคร้เครือที่ใช้และมีการจำหน่ายในท้องตลาด เป็นพืชในสกุล Aristolochia ซึ่งพืชในสกุล Aristolochia มีรายงานพบว่าก่อให้เกิดความเป็นพิษต่อไต (nephrotoxicity) และเมื่อปี ค.ศ. 2002 องค์การอนามัยโลกได้ประกาศให้พืชสกุล Aristolochia เป็นสารก่อมะเร็งในมนุษย์